Adwent jest okresem, który rozpoczyna rok liturgiczny. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa "Adventus" co znaczy przyjście. Trwa od 3 do 4 tygodni, a to dlatego, że zawsze obejmuje 4 niedzielę przed Uroczystością Bożego Narodzenia (25.12). W Kościele Katolickim jest to czas oczekiwania i czuwania, zarówno na narodziny Chrystusa, jak też na Paruzję, czyli powtórne przyjście Jezusa w chwale. W kontekście liturgicznym jest nawet konkretny podział - do 16 grudnia skupiamy się na ponownym przyjściu Pana, a od 17 bezpośrednio do nadchodzącej uroczystości. Adwent jest okresem skupienia i pewnej zadumy. Historycznie, był uznawany za "drugi" Wielki Post. Również podczas jego trwania zachowywano wstrzemięźliwość od niektórych potraw czy hucznych zabaw. Nawet nazywano go mianem "czterdziestnicy" i czasami obchodzono go już od dnia świętego Marcina (11. listopada - pisałam o tym tutaj - <klik>).
Jedną z najstarszych, a według mnie chyba najpiękniejszych tradycji adwentowej są poranne roraty czyli msze ku czci Najświętszej Maryi Panny. Odbywają się one przed wschodem słońca - pora ta miała symbolizować czuwanie - jedną z głównych idei tego okresu. Tradycja rorat sięga w polsce aż XIII wieku i ciągle jest aktualna. Wiele parafii organizuje również msze roratnie po południu, dla osób, które chcą w nich uczestniczyć, a z różnych powodów nie mogą od rana. Podczas mszy, w kościele pali się specjalna świeca roratna, która symbolizuje Maryję. W związku z tym, że roraty odbywają się przed wschodem słońca, dawniej do kościoła wędrowano z latarniami, współcześnie zastępowane są one przez lampiony, albo świeczki, a msza odprawiana jest w ciemności przy świetle jedynie świec lub elektrycznych lampionów (te zwykle trzymają dzieci dla bezpieczeństwa).
Ciekawym zwyczajem, którego niestety nie możemy zaobserwować współcześnie są hejnały adwentowe. Przypominały one o powtórnym przyjściu Chrystusa w czasie ostatecznym. W miastach np. w Krakowie były one wygrywane z wież przez hejnalistów, na wsiach w tym celu wykorzystywano ligawki, czyli długich drewnianych trąb. Idąc dalej w tematy muzyczne, dla mnie osobiście kwintesencją adwentu są pieśni adwentowe. Często są one napisane staropolszczyzną i ukazują w bardzo prosty sposób, wiarę naszych przodków. Przedstawiają one m.in. historię zwiastowania i rozmowy Maryi z Archaniołem Gabrielem czy nawiązują do motywów ze starego testamentu. Dodatkowo mają piękne melodie, dzięki czemu dla mnie są najpiękniejszymi pieśniami kościelnymi. W większości na roratach śpiewa się polskie utwory takie jak: Hejnał wszyscy zaśpiewajmy, Archanioł Boży Gabriel czy Niebiosa Rosę. Ta ostatnia jest niemalże bezpośrednim tłumaczeniem łacińskiej pieśni, od której pochodzi nazwa mszy roratnich - Rorate Caeli, refren tej pieśni:
oznacza "Spuśćcie rosę niebiosa a obłoki niech wyleją Sprawiedliwego" . Powyższy zapis nie jest współczesnym zapisem nutowym lecz średniowieczną notacją - nuty - neumy zaznaczone są na cztero- a nie nie pięciolioni. Dla osób zainteresowanych pieśniami adwentowymi polecam wykonanie zespołu "Deus Meus",(<klik>) chyba to właśnie dzięki temu wykonaniu zakochałam się w tych pieśniach.
Czas adwentu był też czasem przygotowywania świątecznych potraw. Jedną z nich są pierniki. Ciasto to charakteryzuje się długim czasem dojrzewania i bogactwem przypraw korzennych, przez co przez cały okres grudnia można było czuć w domach intensywnie korzenny zapach. Do dzisiaj zresztą, możemy kupić "zimowe" herbaty, które często mają w swoim składzie dotatek imbiru, cynamonu, miodu czy goździków. Adwent jest również momentem, kiedy na ulicę wychodziły grupy maszkarów (nazywani też czasem Turoniami). Byli to przebierańcy, którzy wędrowali od domu do domu licząc na drobne smakołyki - ot przedsmak zwyczaju kolędniczego.
Współcześnie czerpiemy też bardzo wiele zwyczajów zza naszej zachodniej granicy. Co ciekawe, kilka z nich przyjęły się również w tradycji Kościoła, a nie tylko tej popularnej. Przykładem tego może być wieniec adwentowy. Wywodzi się z protestanckich tradycji na terenach niemieckich. Pierwotnie przygotowywano tam dwa wieńce - jeden do postawienia w domu, drugi do powieszenia na drzwiach. Ten pierwszy dodatkowo miał ustawione 24 świece, współcześnie zmniejszyliśmy ich liczbę do 4 - każda z nich symbolizuje kolejną niedzielę adwentu.
Zwyczajem, który czerpiemy z zachodu są zwyczaje jarmarków bożonarodzeniowych. Dawniej odbywały się one tylko w Niemczech i Austrii, a od paru lat niemal w każdym miejsce możemy zaobserwować ten zwyczaj. W Poznaniu w tym roku "Betlejem Poznańskie" (bo taką nazwę nosi ten jarmark) ma 4 różne lokalizacje a w okresie tuż przed świętami między tymi punktami będzie jeździł specjalny tramwaj. Kolejnym zwyczajem są kalendarze adwentowe. Bardzo podobają mi się takie wykonywane ręcznie z zadaniami na każdy dzień, bardzo popularne są również takie z czekoladkami czy różnymi herbatami. Są też dużo bardziej "marketingowe" zabiegi polegające na kalendarzu adwentowym z jakimś produktem - ta idea już mi się mniej podoba, ale też jest elementem kultury w której żyjemy.
Ostatnim, wątkiem okresu przed Bożym Narodzeniem o którym chcę wspomnieć są piosenki świąteczne. Przed świętami możemy usłyszeć je niemal wszędzie. I chociaż nie są związane z duchowym przeżyciem adwentu, to czy potrafimy sobie wyobrazić święta bez nich?
I z takim pytaniem oraz życzeniami dobrego adwentu Was zostawiam ;)
Zosia
Bibliogafia:
Hanna Szymanderska "Polskie Tradycje Świąteczne"
https://kulturaludowa.pl/artykuly/adwentowe-obrzedy-i-zwyczaje/
https://www.brewiarz.pl/czytelnia/adwent.php3
https://liturgia.wiara.pl/doc/419835.Rorate-coeli
http://www.sw-michal.pl/aktualnosci/aktualnosci/77602/wieniec-adwentowy-historia-i-znaczenie
Źródła obrazków:
https://liturgia.wiara.pl/files_upload/old/liturgia.wiara.pl/elementy/rorate_nuty2.jpg
https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-sAq6-HKVs-AhSP_betlejem-poznanskie-2020-1920x1080-nocrop.jpg
https://www.grupatopex.com/wp-content/uploads/2021/11/14_Wieniec_adwentowy-1020x700.jpeg
http://musierowicz.com.pl/mm/wp-content/uploads/2016/01/sowap1.jpg
https://soundsofcanadaseries.com/wp-content/uploads/2018/09/Ligawka.jpg
https://bi.im-g.pl/im/1a/92/1a/z27862298Q,Roraty-w-kosciele-pw--Matki-Bozej-Rozancowej-w-Poz.jpg
https://bi.im-g.pl/im/25/ba/15/z22783013Q,Najlepsze-piosenki-swiateczne-od-sw--Mikolaja.jpg
https://www.hospicjumtischnera.org/wp-content/uploads/2020/11/adwent-foto.jpg
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz