Dzisiaj, w tą piękną niedzielę, chciałabym przedstawić pewien zwyczaj. Jest dość mało znany w powszechnej świadomości, a możemy go zaobserwować w Wielkopolsce.
Mam na myśli "Siwki". W pewnym opracowaniu (źródło, jak zawsze pojawi się na samym dole) znalazłam określenie, że są to "kolędnicze pochody w drugi dzień świąt wielkanocnych", które możemy zauważyć w zachodniej Wielkopolsce. Znam ten zwyczaj osobiście, ponieważ jest on praktykowany w Obrze - miejscowości, którą w święta regularnie odwiedzaliśmy jadąc w gości do rodziny. Tam, co prawda, odbywa się to w pierwszy dzień świąt - w Niedzielę Wielkanocną. Zwyczaje siwków są popularne w zachodniej Wielkopolsce, także na granicy z województwem Lubuskim, ponieważ tereny regionu nie pokrywają się z administracyjnymi granicami województw. Nazwa pochodu związana jest z siwymi końmi, które też zwyczajowo przewodziły grupie innych przebierańców. Zwyczaj ten jest nadal bardzo żywy - możemy go odnaleźć w około 30 miejscowościach, dawniej występował prawdopodobnie w 90 wsiach. W opracowaniach etnograficznych znajdziemy więcej szczegółów dotyczących miejscowości takich jak Chobienice czy Chorzenie, osobiście jednak wiele razy uczestniczyłam w obrzańskich siwkach, dlatego o nich mogę więcej opowiedzieć, a czytając opisy tego zwyczaju z innych wsi dostrzegam bardzo wiele podobieństw.
Czym są w takim razie te siwki? Idea kolędników jest bardzo dobrym porównaniem. Pochód mieszkańców wsi, w którym część z nich jest przebrana w najróżniejsze stroje, a całość jest miłą zabawą przy dźwiękach orkiestry. Jadąc do Obry lub do innych miejscowości w tych rejonach, warto zaopatrzyć się w wiele monet o drobnym nominale. Głównie chodzi o tak zwane groszaki, lub miedziaki, czyli 1, 2 lub 5 groszówki. Oczywiście, większy nominał także zostanie przyjęty, ale w tym przypadku często liczy się ilość wrzuconych monet, a nie ich wartość.
Trasa pochodu rozpoczyna się przy kościele i podąża głównymi drogami we wsi. Większość osób staje przy drodze i dołącza się do pochodu. Na początku jedzie przyczepa, a na niej grająca orkiestra - to ona prowadzi. Za nią idą mieszkańcy oraz przebierańcy. Każdy przebrany uczestnik ma obowiązkowo mały bat oraz puszkę na drobne pieniądze. Oni biegają pomiędzy ludźmi i delikatnie ich uderzając dopominają się o drobne (dlatego właśnie mówiłam, że ilość monet jest istotna :) ) Postaci są różne. Przeważają "siwki" czyli białe (siwe) konie, które swoim wyglądem przypominają krakowskie Lajkoniki. Najbardziej przerażającą postacią jest szczur. W zasadzie nie wiem, co przedstawia jego przebranie, ale ja zawsze go tak nazywałam, chociaż w opracowaniu znalazłam, że jest to niedźwiedź. Ubrany jest w kożuch i ciągnie za sobą wielką belkę, oraz oczywiście puszkę. Nigdy nie spotkałam go z bliska, ponieważ wolałam się trzymać z daleka od tej postaci. Przebierańców jest oczywiście dużo więcej, moim ulubionym jest policjant, który jeździ na rowerze i wystawia mandaty. Po wrzuceniu pieniędzy do puszki wystawia kartkę, na której można znaleźć życzenia świąteczne.
Dobrego niedzielnego popołudnia oraz mokrego poniedziałku.
Zofia
Źródła:
Własne doświadczenie,
http://etnowielkopolska.pl/wp-content/uploads/2020/10/Atlas-etnograficzny-Wielkopolski.pdf - Atlas autorstwa Anny Weroniki Brzezińskiej, Arkadiusza Jełowickiego oraz Małgorzaty Sawickiej.
Fotografie:
http://etnowielkopolska.pl/mapa-dziedzictwa-kulturowego/
https://d-nm.ppstatic.pl/kadr/k/r/47/f2/5cbc5d9628ab3_o,size,933x0,q,70,h,955580.jpg
https://d-nm.ppstatic.pl/kadr/k/r/cd/f8/5cbc5dd05051d_o,size,933x0,q,70,h,41b7cd.jpg
https://d-nm.ppstatic.pl/kadr/k/r/e9/87/5cbc5e1047e54_o,size,933x0,q,70,h,af23ac.jpg
https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/7c/89/56f7c953097db_o_full.jpg
http://www.ospobra.bior.pl/siwki-2011_wpisy_9_26_22.html
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz