Chociaż Koziołki kojarzone są z stolicą Wielkopolski, na zachodzie tego regionu, możemy spotkać się z pojęciem "Region Kozła". Czym jest ten twór i czy tytułowy Kozioł dotyczy tego samego zwierzęcia, które każdego dnia w południe możemy zobaczyć na poznańskiej wieży ratuszowej?
Region Kozła jest stowarzyszeniem międzygminnym, który łączy w sobie sześć gmin z pogranicza województwa Lubuskiego (Babimost, Kargowa, Zbąszynek, Trzmiel) oraz Wielkopolskiego (Siedlec, Zbąszyń). Miejscowości należące do tego regionu leżą w dolinie rzeki Obra, chociaż co ciekawe, sama miejscowość Obra, której nazwa pochodzi od rzeki, nie należy do stowarzyszenia. Mimo iż oficjalnie należą administracyjnie do różnych jednostek (oprócz różnicy województw, niemal każda z gmin jest dodatkowo w innym powiecie) to stowarzyszenie powstało aby łączyć siły w zakresie kultury czy rekreacji, ponieważ zauważono podobieństwa historyczne czy etnograficzne na tym terenie.
Na tym obszarze wyraźnie było widać wspólnotę mikroregionu. W średniowieczu tzw. Kasztelania Zbąszyńska obejmowała prawie cały teren dzisiejszego Regionu Kozła, a po rozbiorach trafiła do jednego powiatu - międzyrzeckiego, ale niemieckiego. Wtedy też zaczęły powstawać gazety i czasopisma obejmujące lokalne miejscowości. Czasopisma były zarówno polsko jak i niemieckojęzyczne. Myślę, że niejako charakter ukształtował się przez nieustanne mieszanie się ludności Niemieckiej i Polskiej. Okres po I wojnie światowej przyczynił się do podziału tych terenów. Część miejscowości trafiła do Polski część znajdowała się po stronie niemieckiej, mimo iż cały czas na obu obszarach te dwie narodowości były wymieszane, i chyba nawet z przewagą Polaków. Był to czas nienaturalnego podziału regionu, zanikło też pismo wydawane dla mieszkańców, a Polacy zamieszkujący wschodnią granicę Niemiec postrzegani byli jako wrogowie dla ludności niemieckiej. Po drugiej wojnie światowej cały region ponownie znalazł się w granicach jednego państwa, jednak od tego czasu cały czas znajdował się w różnych jednostkach administracyjnych co utrudniało regionalną integrację. Dopiero w latach 90. powstał "Podkoziołek" czyli lokalne pismo dla mieszkańców Regionu Kozła, a od 1995 roku istnieje oficjalnie Stowarzyszenie Międzygminne "Region Kozła"
Kozioł, Kozioł, Kozioł... Wielokrotnie przeze mnie wymieniany już w tym tekście. Czy chodzi o zwierzę? Tym razem nie. Kozioł weselny, jest to instrument, którego występowanie zauważone jest na bardzo niewielkim obszarze - właśnie w tym mikroregionie. Instrument przypomina dudy, albo kobzy, typowe instrumenty dla Wielkopolski, jednak mające swoje lokalne odmiany. I taką odmianą jest właśnie Kozioł. Był on bardzo powszechny i charakteryzowany jako instrument typowo Polski, chociaż po nienaturalnym podziale w 1919 roku wykorzystywany po obu stronach granicy. Był bardzo powszechny, prawie w każdej miejscowości było kilka osób potrafiących na nim grać.
Podczas wojny, instrumentaliści nie mogli publicznie na nich grać, jednak po wojnie instrument powrócił na wesela i potańcówki. Grający często grę traktowali później jako zarobek, a z racji okazałości instrumentu gra na koźle była lepiej płatna niż na dudach. Warto wspomnieć, że koźlarz bardzo rzadko grywał sam. Towarzyszył mu skrzypek, a często i cała kapela składająca dodatkowo jeszcze z klarnecisty i trębacza (ten jednak występował tylko w najbogatszych wsiach) Kozła "w akcji" obecnie możemy zobaczyć Biesiady Koźlarskiej jaka odbywa się jesienią w Zbąszyniu. Koźlarze są też nieodłącznym elementem różnych lokalnych zespołów szerzących kulturę ludową Regionu Kozła.
Jedną z miejscowości tego regionu jest Dąbrówka Wielkopolska. Jest ona jedną z wsi, w której wyodrębniono osobny i charakterystyczny strój ludowy. Myślę, że jest to zapomniany w powszechnej świadomości region i strój Wielkopolski, a myślę, że na tyle ciekawy, że zasługuje na osobny post.
 |
| Członkowie zespołu z Dąbrówki Wielkopolskiej w oryginalnych strojach. |
Dla wszystkich babć i dziadków i Agnieszek (także dla mojej kochanej siostry) wszystkiego najlepszego. Miłego popołudnia i końca tygodnia
Z.
Bibliografia oraz źródła fotografii:
http://etnowielkopolska.pl/wp-content/uploads/2020/10/Atlas-etnograficzny-Wielkopolski.pdf
http://regionkozla.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz