O kolędach i pastorałkach

Chociaż liturgicznie okres Bożego Narodzenia już się zakończył, jednak w Polskiej kulturze zwyczaje bożonarodzeniowe kultywowane są przez cały styczeń aż do dnia drugiego lutego czyli Matki Bożej Gromnicznej. Do tego dnia w Polskich domach stoją choinki i inne dekoracje świąteczne, a grupy znajomych spotykają się na spotkaniach opłatkowo - kolędowych. No właśnie kolędowych. O kolędach dzisiaj słów kilka.

Kolędy są szeroko rozumianymi pieśniami związanymi z Bożym Narodzeniem. Przez lata wykształcił się ogrom najróżniejszych rodziajów tego typu pieśni. Począwszy oczywiście od kościelnych hymnów. Tutaj nasuwa się oczywiście pieśń "Adeste Fideles" co z języka łacińskiego oznacza "Przybądźcie wierni", której tekst sławi dzieło Bożego Narodzenia. Również w średniowieczu wykształciły się pierwsze polsko-języczne kolędy. Pierwszą polską kolędą jest "Zdrowaś Bądź Królu Złoty" z XV wieku. Jednak czasem rozkwitu polskiej kolędy jest XVIII i XIX wiek. Wtedy Franciszek Karpiński skomponował m.in. Bóg się rodzi czy "Bracie patrzcie jeno". Jest to też czas powstawania wielu tradycyjnych ludowych kolęd, które znamy do dzisiaj.

Kolędy te łączą w sobie prostotę ludu, która je wymyślała z wychwalaniem Boga. Idealnie zresztą nawiązują przecież do sytuacji małego Jezusa. Myślę, że była ona w pewien sposób bliska mieszkańcom ówczesnej wsi. Przepiękna książka Emilii Kiereś pt. "O Kolędach Gawęda" opowiada w malowniczy sposób historie zawarte w kolędach oraz przedstawia klimat, który czujemy podczas ich śpiewania. Książka na pewno nadaje się na wieczorne czytanie z dziećmi. Jestem pewna, że i dorosły będzie zachwycony.  Wydaje mi się, że ogólnie pokazuje w kontekście Bożego Narodzenia coś co jest powszechne ogólnie jak się czyta o ludowości - to swoiste połączenie sfery sacrum (Przywiązanie do Boga i religii) z tą sferą profanum (życia codziennego, którego przecież doświadczamy wszyscy). Zresztą ogólnie święta mają taki charakter. Może za to je wszyscy kochamy?

Oprócz tradycyjnych kolęd i pastorałek (między tymi pojęciami jest bardzo cienka granica - w zasadzie większość pieśni które nazywamy kolędami są tak naprawdę pastorałkami) mamy coraz więcej pieśni i utworów bożonarodzeniowych. I nie określiłabym ich mianem piosenek świątecznych bo te to raczej słuchamy przed świętami i są to utwory typu: "Last Christmas" czy "Santa Claus is coming". Myślę bardziej o całkiem poważnych lub nawet radosnych, ale nie koniecznie komediowych czy infantylnych w treści utworów, które towarzyszą nam w okresie świąt. Do najbardziej znanych myślę należy utwór "Jedyny taki dzień w roku" czy ostatnio bardzo popularna "Kolęda dla nieobecnych". Pod koniec XX wieku Zbigniew Preisner wraz z innymi artystami wydał płytę "Kolędy na koniec wieku" które właśnie są pełne takich utworów. U nas w domu lecą zawsze w wigilię i towarzyszom nam podczas ubierania choinki i innych przygotowań i nie wyobrażam sobie świąt bez takiego początku.

Zdjęcie z naszego tradycyjnego rodzinnego
kolędowania każdego roku 25 grudnia

Zostały jeszcze 2 tygodnie do końca stycznia, dlatego serdecznie zachęcam aby ten czas wykorzystać na kolędowanie, aby drugiego lutego  nie żałować, że ten czas przeleciał nam przez palce. Chciałabym podziękować księgarni AleNuty za książkę Emilii Kiereś. Zrobiliście nam naprawdę miłą niespodziankę. Warto też wspomnieć, że książka jest przepięknie zilustrowana przez panią Mariannę Olejnik. Kończąc załączam link do płyty Preisnera <Kolędy na koniec wieku> a jako niespodzianka załączam cover jednego z utworów który wykonałam parę lat temu z przyjaciółkami. Zachęcam do słuchania! Polecamy też aby w komentarzu napisać o swojej ulubionej kolędzie? Jest to kolęda tradycyjna czy może współczesna? A może w ogóle zagraniczna (ten temat jest również niesamowicie ciekawy)? 

Oczekującym na ferie czy urlopy życzę sił na ostatnie tygodnie a studentom przed sesją (w tym sobie) sił na najbliższy intensywny miesiąc!

Zosia

Bibliografia:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kol%C4%99dy_polskie

http://www.staropolska.pl/barok/opracowania/koledy.html

https://web.archive.org/web/20100520031407/http://www.gadki.lublin.pl/gadki/artykul.php?nr_art=924

https://pl.wikipedia.org/wiki/Adeste_Fideles

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pastora%C5%82ka

Emilia Kiereś "O Kolędach Gawęda"

Źródło fotografii:

źródło własne