Polskie tańce narodowe

Jutro narodowe święto niepodległości, dlatego temat myślę, że związany jakoś z patriotyzmem i polskim dziedzictwem kulturowym. Trochę o polskich tańcach narodowych. Tańcząc w zespole ludowym oczywiście miałam (i nadal mam) z nimi do czynienia. Były dla mnie konkretnymi krokami, strojami, układem czy rysunkiem. Jednak skończyłam szkołę muzyczną pierwszego stopnia i tam także spotkałam się z tańcami narodowymi. Jednak na audycjach muzycznych (bo tak nazywał się przedmiot związany z teorią, historią i literaturą w pierwszym stopniu) poznawałam te tańce od zupełnie innej strony. Właściwie od spraw muzycznych powinna być moja siostra, ponieważ nadal jest w szkole muzycznej i to już w drugim stopniu, ale ja jeszcze co nie co pamiętam i spróbuję przybliżyć Wam tańce narodowe z różnych aspektów - historycznych, tanecznych, muzycznych itp. 

A więc zacznijmy!

Pierwsza sprawa to ILE? jest polskich tańców narodowych? Odpowiedź brzmi: 5. Jest pięć tańców narodowych: kujawiak, krakowiak, polonez, mazur i oberek. Kolejne pytanie: są szybkie czy wolne? Polski folklor jest bardzo różnorodny, tak więc i wśród tańców narodowych znajdziemy wolne i dostojne, ale także bardzo skoczne i szybkie.

Polonez

Jest to najdostojnieszy z polskich tańców narodowych. Był on tańcem dworskim, określany także mianem chodzonego. W Europie nazywany był także tańcem polskim, co po francusku pisze się "polonaise", a czyta właśnie "polonez". Z teorii muzyki dowiemy się o nim także tego, że zapisuje się go w taktach o mierze 3/4, a wielu kompozytorów europejskich tworzyło swoje utwory stylizowane na polonezy. Najbardziej znane są oczywiście polonezy polskiego kompozytora Fryderyka Chopina. Wzorował on się w swoich utworach także na innych polskich tańcach, ale o tym  później.

Polonez jest tańcem, który otwiera każdą polską studniówkę. Wydaje się on dość prosty do zatańczenia, bo tempo jest wolne, i przecież "tylko się chodzi". W rzeczywistości, krok poloneza jest prosty, ale nie wygląda tak, jak możemy zauważyć na większości studniówek. Obecnie rozpoczynając ten bal tańczy się do poloneza skomponowanego przez Wojciech Kilara na potrzeby filmu "Pan Tadeusz", jednak jeszcze kilkanaście lat temu, rozpoczynano studniówki polonezem pt. "Pożegnanie Ojczyzny" Michała Ogińskiego.

Zespoły ludowe tańczą poloneza najczęściej w strojach szlacheckich, chociaż  tańczy się go też w strojach z epoki księstwa warszawskiego. Załączam link do poloneza w wykonaniu PZLPiT "Mazowsze" Polonez    (swoją drogą, w "Panu Tadeuszu" to właśnie "Mazowsze" tańczyło poloneza wraz z całą szlachtą)

Krakowiak

Kolejny tańcem narodowym jest krakowiak. Jest to jedyny polski taniec którego metrum jest parzyste. Wiem, że to dość zagadkowe słowo, ale oznacza ono tylko tyle, że "liczy się go na 2" jako jedynego z polskich tańców. Tańczony jest w żywym tempie, a z cech charakterystycznych możemy wyróżnić liczne synkopy. Kolejne trudne pojęcie. Jest to przeniesienie akcentu na słabą część taktu, czyli jakby na "i". 

Krakowiak, jak sama nazwa wskazuje pochodzi z okolic Krakowa, jest też z tego powodu najczęściej tańćzony w krakowskich strojach. Czasem krakowiaków zachodnich, a czasem wschodnich. Charakterystycznym krokiem jest tzw. cwał. Jest to krok, który na WF nazywa się krokiem "odstawno-dostawnym". W krakowiakach możemy znaleźć także kroki jak: "drobna kaszka", krzesanie, czy "staro-krakowska". Charakterystyczne jest także trzymanie uniesionej, wyprostowanej ręki w górze, czasem zgodnej, a czasem przeciwnej do kierunku tańca.

Ponownie przesyłam link do Krakowiaka w wykonaniu "Mazowsza". Krakowiak

Mazur

Bardzo długo był to mój ulubiony z tańców narodowych. Jest to taniec pochodząc z Mazowsza (tym razem mowa o regionie:). Zyskał jednak popularność na dworach więc podobnie jak polonez stał się tańcem salonowym. Tańczy się go najczęściej w strojach z Księstwa Warszawskiego, chociaż u nas tańczyłyśmy go i w "księstwie" i w "łowiczu", jak często popularnie się mówi o stroju łowickim. Przez to, że męski strój z Księstwa Warszawskiego przypomina mundur żołnierza, kojarzony jest on z żołnierzami i ułanami. Myślę, że na nasze skojarzenia miał także wpływ utwór "Jeszcze jeden mazur dzisiaj", w którym mowa o ułanach. Strój z księstwa, przypomina strój Tadeusza i Zosi z filmu "Pan Tadeusz" (Tadeusza, z końcowej sceny, w mundurze, a Zosi z wcześniejszych scen).

Mazur jest tańcem żywiołowym posiadającym liczne akcenty i przytupy. Krok podstawowy jest dość trudny, ale zapewniam, że da się go nauczyć. Fakt, że taniec wypłynął na salony, nazwy kroków są w języku francuskim: pamraché, balancé, chasé... Ciekawym krokiem nazywanym po polsku ją hołupce. Pojawiają się w wielu tańcach, także w krakowiaku, czy oberku. Polegają one na uderzaniu prostą nogą o drugą nogę. W każdym z tańców pojawiają się w odrobinę innej formie. Z faktów z teorii muzyki warto wspomnieć, że mamy do czynienia z metrum 3/4 oraz żywym tempem. Na ludowych mazurach wzorował się też Stanisław Moniuszko, w którego operach możemy odnaleźć piękne stylizowane mazury.  Nie trudno zgadnąć kto tańczy mazura, jak się kliknie w ten link ;) Mazur

Kujawiak

Najwolniejszy i najbardziej melancholijny z pośród tańców narodowych. Przeze mnie chyba najmniej lubiany, chociaż też urokliwy. Bardzo często tańczy się go wraz z oberkiem, dlatego można go tańczyć w stroju łowickim bądź opoczyńskim, ale także często w stroju kujawskim. Pochodzi z kujaw. Często jest komponowany w tonacjach molowych, metrum 3/4, spotkałam się także z metrum 3/2. 

Znane melodie, które są kujawiakami to między innymi "Czerwone Jabłuszko" czy "Ty pójdziesz górą" znane z powieści i filmu "Nad Niemnem". Kroki kujawiaka są dosyć proste, dużo rzeczy bazuje na ugiętych, miękkich kolanach (Plié). Z tego tańca bardzo lubię taki "sprężynujący krok". Myślę, że jest on świetną formą na regenerację podczas koncertu, pomiędzy szybkimi tańcami. (Oczywiście, taki taniec także trzeba wykonać porządnie) Załączam film z kujawiakiem - wiadomo kogo: Kujawiak

Oberek

No i na koniec mój aktualny faworyt w kategorii polskich tańców narodowych. Bardzo żywy, bardzo skoczny, bardzo wirujący, a w szczególności baaardzo szybki. Pochodzi z Mazowsza, najczęściej tańczony w strojach łowickich bądź opoczyńskich ( a te do najlżejszych nie należą). Krok podstawowy, również, nie jest najłatwiejszy, ale do nauczenia. Jest to taniec, który daje możliwości popisu partnerów, ale także całych par. Możemy dlatego zauważyć liczne skoki, podnoszenia partnerki, czy inne trudne figury. Ciekawą są tzw. miotły - partnerka stoi i trzyma partnera, a ten obraca się wokół niej i robi takie "miotły" z nóg, albo prościej pisząc zamiata prostą nogą podłogę. 

Myślę, że chociaż oberek, jest dosyć wymagający kondycyjnie i fizycznie to jednak jest bardzo satysfakcjonującym tańcem, a liczne obroty, w zestawieniu z barwnymi strojami daje naprawdę piękny rysunek. Załączam ostatni filmik Mazowsza przedstawiający oberka opoczyńskiego

Oberek był ostatnim z pięciu polskich tańców narodowych. Myślę, że bezdyskusyjnie można stwierdzić, że mamy bardzo różnorodne te tańce i pod względem charakteru, rytmizacji, tempa czy strojów, w których był tańczony. 

Miałam wrócić jeszcze do Chopina. Kompozytor w swojej twórczości bardzo często nawiązywał do polskiej muzyki ludowej. Nawet jak mieszkał poza Polską powstawały piękne polonezy i mazurki. Ale czy mazurek to krótki mazur? Nie. Jest to forma, która miesza w swojej kompozycji oberka, mazura i kujawiaka, przykładem takiego mazurka może być: Mazurek F-dur op. 68. Z patriotycznych rzeczy mam jeszcze jedną ciekawostkę. Przecież nasz hymn narodowy, ma w swoim tytule słowo "mazurek". Rzeczywiście melodia, która została zaadoptowana do słów Józefa Wybickiego, ma ludowe pochodzenie i jest mazurem, dlatego ważne jest aby hymn śpiewać w odpowiednim tempie, czyli tempie mazurka, a nie poloneza.

Na zakończenie wstawiam link do skeczu związanego z tańcami narodowymi, ale także wspomnianą już wcześniej studniówką. Jest to spojrzenie z ogromnym przymrużeniem oka i mam nadzieję, że tak zostanie odebrany. Ani Mru Mru - Studniówka

Dobrego świętowania

Z.

Bibliografia:

Głównie wiedza własna oraz książka Agnieszki Kreiner-Bognańskiej "W Krainie muzyki" (podręcznik do audycji muzycznych)

Źródła fotografii:

https://culture.pl/pl/wydarzenie/adam-mickiewicz-i-pan-tadeusz-na-wystawie-w-wilnie

https://www.bandoska.pl/wp-content/uploads/2015/02/krakowiak_taniec.jpg

https://blogger.googleusercontent.com/img/proxy/AVvXsEhllT1S0xmREmjYlwu6Fu7tUnFBYaLknX5y9afxN1lGIMCrkzyNITpL_AbjCDC08XTUPuf-PIi51oWM1_xyA3gUVDcf44aSQ4ZtYlV3xF3-pSa7-fmZacjHDfI7qdNigWkopjkzJqcSemONH8jTOzciuL8g5a03g5VASTZe9yIUku-O=

https://i.pinimg.com/originals/85/fd/54/85fd54339a10b7d05426a565b0c59ccb.jpg

https://static-files.nifc.pl/_foto/osoby/1/127123_1563529925.jpg

https://www.krakowniezalezny.pl/wp-content/uploads/2016/10/krakowiacykujawiak.jpg

https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiOtELaA0ctsYwAwScDM74-prDDcSdfss0sE_sA1lWxiRuABeWhn2UsqoRy70uofFwW4FYIQb29BLCUSLer61CY-_vmyGtQLgOypuOlpr6OMVDvTwgVK5mWoU4HOmLMvVLtq9gfDEn1n1ze/s1600/capture-20130310-143341.png

https://i.iplsc.com/-/0004B0N8WIREPCL0-C125-F4.jpg



https://blogger.googleusercontent.com/img/proxy/AVvXsEhu1VOTLrhXJ8wwB60nGHMugpXCyByiwwcXb-y2QGGLUmY5o7PJrZtFoa9MT2EiEnT_d3thK_QxXZbvK6ksjtBhzIJWRxQ6yWPaHdW7qV4T3oMzScVjIBsFMaVbZiWEhsQ9qV1JXZrfWAQl2I4aSIXkiuO59yhfY9AkGYpNNJbnjEqopi-otw=